Dla każdego rodzica harmonijny rozwój dziecka to priorytet. Od samych narodzin wnikliwie śledzimy i analizujemy jego przebieg, czy aby na pewno jest podobny jak
u rówieśników i zgodny z normami.
Wprawdzie każde dziecko rozwija się w swoim tempie, jednak ogólnie przyjęte normy rozwojowe opisują umiejętności, które powinno ono osiągać w określonym wieku.
Dlatego, kiedy w rozwoju twojego dziecka coś cię niepokoi lub nie jesteś pewien, jak pielęgnować (nosić, ubierać, układać) i stymulować jego rozwój — umów się jak najszybciej na wizytę do fizjoterapeuty dziecięcego, który odpowie na każde twoje pytanie, oceni rozwój maluszka, zaproponuje adekwatny do wieku sposób noszenia, oraz indywidualnie dobierze ćwiczenia, wspierające prawidłowy rozwój.
Lepiej zapobiegać niż leczyć!
Wskazówki i zalecenia fizjoterapeuty należy wdrażać przy każdej okazji przebywania z dzieckiem. Dlatego tak ważna jest fizjoprofilaktyka, czyli właściwa i odpowiednia dla danego dziecka pielęgnacja (sposób noszenia, układania, karmienia, a także rodzaje zabaw). Niejednokrotnie, dzięki temu, można by zapobiec długotrwałej fizjoterapii związanej z asymetriami, spłaszczeniami czaszki czy zaburzeniami napięcia mięśniowego.
Należy pamiętać o tym, że jeśli zaniedbamy pewne obszary rozwoju ruchowego dziecka, może mieć to konsekwencje w przyszłości takie, jak:
- wady postawy,
- trudności w nauce,
- problemy z koncentracją.
Opóźnienie w rozwoju motorycznym często sygnalizuje również opóźnienie w rozwoju poznawczym, emocjonalnym i społecznym. W pierwszych miesiącach życia deficyty motoryczne mogą być jedynymi sygnałami nieprawidłowości, które wychwycą rodzice i terapeuci. Dlatego tak istotne jest, aby zdiagnozować je w jak najwcześniejszym etapie życia i wdrożyć odpowiednio dobrane do potrzeb dziecka postępowanie fizjoterapeutyczne, które pozwoli stymulować rozwój psychoruchowy.
Im wcześniej podjęte są działania fizjoterapeutyczne, tym łatwiej skorygować nieprawidłowości, a szanse na właściwy rozwój i zdolność zdobywania kolejnych umiejętności jest większa.
Jakie zachowania w rozwoju małego dziecka powinny zaniepokoić rodziców ?
W pierwszych miesiącach życia rozwój dziecka jest bardzo intensywny, a każda aktywność wynika z opanowania poprzedniej umiejętności ruchowej. Jest to możliwe dzięki tzw. spontanicznej aktywności dziecka, warunkującej prawidłowy rozwój, a także właściwemu otoczeniu i różnorodności bodźców, jakie odbiera dziecko. Jeśli zostaną wypracowane poprawne reakcje ruchowe, nie mamy się o co martwić.
Jednak gdy widzisz u swojego dziecka niepokojące objawy takie jak:
Do trzeciego miesiąca życia:
- odginanie główki w tył i wyginanie ciała w literę C,
- odwracanie główki najczęściej w jedną stronę,
- asymetrię w obrębie czaszki, spłaszczenie,
- często zaciśnięte piąstki,
- brak chęci do leżenia na brzuchu.
Po trzecim miesiącu życia:
- małą stabilność główki podczas noszenia,
- brak unoszenia głowy podczas leżenia na brzuchu,
- brak unoszenia nóg podczas leżenia na plecach,
- trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego.
Po szóstym miesiącu życia:
- trudności lub brak umiejętności wykonywania obrotów z pleców na brzuch i odwrotnie,
- trudności w podporze na rękach w czasie leżenia na brzuchu,
- używanie tylko jednej ręki podczas zabawy.
Po dziesiątym miesiącu życia:
- trudności w przemieszczaniu się – pełzaniu czy czworakowaniu.
Po dwunastym miesiącu życia:
- brak umiejętności samodzielnego siedzenia,
- brak prób wstawania z podparciem.
Po szesnastym miesiącu życia:
- nieumiejętność samodzielnego chodzenia.
Co obejmuje dziecięca konsultacja fizjoterapeutyczna:
- ocenę rozwoju i ewentualnych problemów,
- propozycję indywidualnie dobranego planu postępowania fizjoterapeutycznego i konsultacje u specjalistów,
- informację, co jako rodzic możesz robić, aby pomóc swojemu dziecku
w rozwoju.
Starsze dzieci, w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, również potrzebują wsparcia w zakresie rozwoju. Częstymi problemami są zaburzenia koordynacji ruchowej, koślawość kolan, wady ułożenia stóp czy skrzywienia kręgosłupa. Obserwuje się też trudności grafomotoryczne i manipulacyjne ręki (nieprawidłowy chwyt, zaburzenia napięcia mięśniowego).
Jeśli u twojego dziecka została już postawiona konkretna diagnoza lub należy do grupy ryzyka, należy wdrożyć postępowanie fizjoterapeutyczne tak szybko, jak to możliwe, aby zoptymalizować jakość rozwoju psychoruchowego i umożliwić jak najlepsze funkcjonowanie.
W zależności od potrzeb dobrane zostaną odpowiednie wspomagania normalizujące napięcie mięśniowe, wspierające właściwe mechanizmy postawy i stymulujące do prawidłowej jakości ruchu i funkcji.
Wsparcie fizjoterapeutyczne potrzebne jest w chorobach i zaburzeniach genetycznych oraz w chorobach i zaburzeniach układu nerwowego, takich jak:
- wcześniactwo,
- mózgowe porażenie dziecięce,
- okołoporodowe uszkodzenie splotu barkowego,
- rdzeniowy zanik mięśni,
- zespół Downa,
- opóźnienia rozwoju psychoruchowego.
Ocena deformacji pozycyjnych czaszki
Spłaszczenia głowy dotyczą około 20 % niemowląt. Występują zazwyczaj u dzieci, które śpią w jednej pozycji lub mają problem z napięciem mięśni szyi. Głowa nie ma wtedy kształtu owalnego lecz owal, spłaszczony z boku lub z tyłu. Na twarzy dziecka również widać zmiany – jedno oko jest większe, podobnie jak jeden z policzków.
Jeśli obserwujesz powyższe symptomy spłaszczenia główki, niezwłocznie umów się na wizytę do fizjoterapeuty. Często jest to problem połączony z asymetrią ułożeniową lub obniżonym napięciem mięśniowym. Tylko kompleksowe postępowanie w tej sytuacji warunkuje uzyskanie pożądanych efektów.
Im wcześniej rozpoczniemy proces leczenia, tym będzie on krótszy. Wiąże się to z intensywnym przyrostem głowy dziecka w do 3 miesiąca o 2cm na miesiąc, od 4—6 o 1cm, po 6mc o 0,5cm w każdym miesiącu.
Typy spłaszczenia główki:
- Plagiocefalia (skośnogłowie) – głowa spłaszczona jest z jednej strony i kształtem przypomina równoległobok
- Drachycefalia – spłaszczenie dotyczy tylnej części głowy. Obserwuje się spłaszczenie potylicy, głowa jest szeroka i przypomina trapez.
- Dolichocefalia (długogłowość) – głowa jest spłaszczona z obu stron, kości czaszki są wydłużone. Kształtem przypomina jajko.
- Kraniostenoza – spłaszczenie głowy spowodowane przedwczesnym zrostem szwów czaszki, co może przyczynić się do zaburzeń rozwoju mózgu. W tym przypadku nie jest ono spowodowane uciskiem czy asymetrią i może występować w miejscu nieuciskanym przez podłoże.
Diagnozowana bardzo rzadko, leczona operacyjnie w 8—10m.ż.
Przyczyny spłaszczenia głowy
Prenatalne:
- nieprawidłowe ustawienie wewnątrzłonowe,
- ciąża mnoga,
- wcześniactwo,
- nieprawidłowości w budowie odcinka szyjnego,
- zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej.
Pourodzeniowe:
- układanie i przyjmowanie przez dziecko tylko jednej pozycji,
- unikanie układania na brzuchu,
- długotrwałe przebywanie dziecka w jednej pozycji,
- preferencja jednej ze stron,
- asymetria ułożeniowa,
- niewłaściwa pozycja w bujaczku lub foteliku samochodowym,
- obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe.
Jak zapobiegać spłaszczaniu głowy?
- często zmieniaj pozycję ciała dziecka. W czasie aktywności powinno spędzać czas leżąc na brzuchu.
- układaj dziecko na twardym podłożu, zapewniając swobodę ruchu,
- nie układaj w bujaczkach i fotelikach samochodowych,
- zapewniaj naprzemienne bodźcowanie stron ciał,
- zadbaj o właściwą pielęgnację.
